Praviĺna!

Halosnyja ŭ skladanych slovach

Pravapis litar a, o, e ŭ skladanych slovach §5

  1. U skladanych slovach moža być adzin asnoŭny i adzin abo niekaĺki pabočnych naciskaŭ. Kali ŭ druhoj častcy skladanaha slova nacisk na pieršym skladzie, to ŭ pieršaj častcy zamiest o pišacca a: dabradziéj, skarachód, saliavár, dabrajákasny, halavalómka, vadaschóvišča, malatabójec, bambaschóvišča, raŭnapráŭje. Litara o zachoŭvajecca ŭ skladanych slovach, pieršaj častkaj jakich z’jaŭliajucca slova-, što-, fota-, mota-: slovafórma, slovatvórčaść; štodzionny, štomiésiac, štohód; fotazdýmak, fotakópija, fotaplionka, fotakámiera, fotavýstaŭka i h.d.; alie: fatahráfija i vytvornyja ad jaho; motahónki, motakrós, motaspórt i h.d.; alie: matavóz, matacýkl i vytvornyja ad ich.

  2. Kali ŭ druhoj častcy skladanaha slova nacisk nie na pieršym skladzie, to ŭ pieršaj častcy zachoŭvajecca o: asnóvapalažéńnie, bavóŭnapradzíĺny, vóhnietryvály, vódaraźmierkaváĺnik, vahónaramóntny, vóstrakambinacýjny, vysókaidéjny, halóŭnakamándujučy, kórmanarychtóŭka, kóniehadóŭlia. U pieršaj častcy niekatorych skladanych sloŭ, asabliva navukovych terminaŭ, moža vyrazna prajaŭliacca pabočny nacisk i tady, kali asnoŭny nacisk padaje na pieršy sklad druhoj častki. U takim vypadku pad pabočnym naciskam u pieršaj častcy zachoŭvajecca napisańnie o: ahórafóbija, azónastójki, azótnakísly, zbóžžaschóvišča, kóksaházavy, manhólaznáŭstva, móvaznáŭstva, móvaznáŭčy, matórazbórka, rabótadáviec, slóvatvórčaść, fóndaschóvišča i inš. Va ŭsich inšych vypadkach napisańnie padobnych sloŭ vyznačajecca pa sloŭniku.

  3. Litara o pišacca ŭ pieršaj častcy skladanych sloŭ, kali druhaja častka pačynajecca z ŭ (u nieskladovaha): marozaŭstójlivy, torfaŭbóračny, vohnieŭstójlivy, zbožžaŭbórka.

  4. Ličebniki ad 600 da 800 utvarajuć asobny typ skladanych sloŭ, u jakich pieršaja častka sklaniajecca i pišacca jak samastojnaje slova. Napryklad: N. šeśćsot siemsot vosiemsot R. šaścisot siamisot vaśmisot D. šaścistam siamistam vaśmistam V. šeśćsot siemsot vosiemsot T. šaściustami siamiustami vaśmiustami M. (ab) šaścistach siamistach vaśmistach

  5. Huk [e] ŭ pieršaj častcy skladanych sloŭ zachoŭvajecca i abaznačajecca litaraj e: metanakiravany, metazhodna, redkazuby, šeravoki, arechapadobny, kredytazdoĺnaść, teliebačańnie.

  6. U skladanych slovach, utvoranych ad ličebnika ŭ formie rodnaha sklonu i inšaha slova, pieršaja častka pišacca tak, jak jana pišacca ŭ rodnym sklonie ličebnika: trochdzionny, čatyrochpaviarchovy, šaścistvoĺny, šaścisoty, piacidzionka, dziesiacihodka, siamiklaśnik, vaśmihadovy, vaśmisoty, dzieviacihradusny, sarakahoddzie, sarakapiacitonny, dvuchsotmietrovy.

  7. Kali skladanyja slovy majuć u svaim skladzie boĺš za dźvie častki, to kožnaja z ich pišacca jak asobna ŭziataje slova: avijamatorabudavańnie, aŭtatraktarabudavańnie, aerafotaprybor.

Pravapis je, jo, ja ŭ skladanych slovach §7

  1. U pieršaj častcy skladanaha slova litara je zachoŭvajecca niezaliežna ad taho, na jakim skladzie nacisk u druhoj častcy: sienakasílka, sierpadziúb, vierchnieaziorśki, bielabrýsy, ziemlietrasiéńnie, śvietapóhliad, śviežavýmyty, śviežamaróžany, sienažáć. Kali pieršaj častkaj skladanych sloŭ z’jaŭliajecca asnova vielik-/vialik-, napisańnie litar je abo ja zaliežyć ad taho, jaki sklad u druhoj častcy naciskny: kali pieršy – pišacca je, kali druhi – pišacca ja: vielikadúšny, vielikarúśki, vielikamúčanik, vielikaśviéćki; Vialikabrytánija, vialikadziaržáŭny, vialikahalóvy.

  2. U pieršaj častcy skladanaha slova litara jo zachoŭvajecca pry nacisku nie na pieršym skladzie druhoj častki i zamianiajecca na je, kali nacisk na pieršym skladzie druhoj častki: liohkaatlietýčny, liodadrabílka, miortvanaródžany, miodavaréńnie; liedaréz, miedahónka, liehkadúmna.

  3. U skladanych slovach zlučaĺnyja halosnyja o, jo pišucca toĺki pad naciskam, halosnaja a – u liubym nienacisknym skladzie: iĺnovalaknó, Vadóchryšča, kuródym, časópis, hielijohraf, marozaŭstójlivy, pryborabudaŭníčy.

  4. Zlučaĺnaja halosnaja je ŭ skladanych slovach pierachodzić u ja, kali nacisk na pieršym skladzie u druhoj častcy skladanaha slova: bajazdóĺny, zierniaschóvišča, ziemliarób, žyćciarádasny, kryviatvórny; alie: bojeprypásy, žyćcieapisáńnie, ziemliekarystáńnie, zierniebabóvy. Zlučaĺnaja halosnaja je ŭ skladanych slovach zachoŭvajecca, kali druhaja častka pačynajecca z ŭ (u nieskladovaha): ziernieŭbóračny, vohnieŭstójlivy. Skladanaskaročanyja slovy pry napisańni zvyčajna razhliadajucca jak prostyja slovy z adnym naciskam: ziamfónd, liashás.