Praviĺna!

Pieradača akańnia i jakańnia na piśmie

Pieradača akańnia na piśmie §4

  1. Halosnyja huki [o], [e] ŭ nienacisknym stanoviščy čarhujucca z [a]: domdamý, móvamaŭliéńnie, céhlacahliány, šeptšaptáć.

  2. Niezaliežna ad pachodžańnia slova huk [o] ŭ nienacisknych skladach vymaŭliajecca jak [a], što pieradajecca na piśmie: hará, vadá, baranaváńnie, kólas, chólad, balóta, Bandarénka, Kóchanava, Kúncava, Hamiér, Sakrát, arhanizácyja, piedahahíčny, eliektarát, chareahráfija, zaalóhija. Nie padparadkoŭvajucca akańniu slovy sa spalučeńniami ro, lo, jakija čarhujucca z ry, ly: kroŭkryvíkryvávy, dróvydryvótnia, króškakryšýć, bróvybryvó, hromhrymótyhrymiéć, brodbrysći, hlótkahlytáć, blóchiblychá.

  3. U slovach slavianskaha pachodžańnia i zapazyčanych slovach, calkam adaptavanych u bielaruskaj movie, halosny [e] va ŭsich nienacisknych skladach čarhujecca z [a] i abaznačajecca na piśmie litaraj a: stréchistrachá, šéryšareć, čérhičarhá, kremĺkramlioŭśki, žémčuhžamčúžyna, aréndaarandaváć, majstérniamájstar. Va ŭlasnych imionach sa slavianskaj lieksičnaj asnovaj i ŭ daŭno zapazyčanych slovach z nieslavianskich moŭ u nienacisknych skladach huk [e] padparadkoŭvajecca ahuĺnym pravilam akańnia – paślia ćviordych zyčnych jon čarhujecca z [a] i abaznačajecca na piśmie litaraj a: Bierazinó, Čarapaviéc, Žamčúžnikaŭ, Čarnyšéŭśki, Šaŭčénka, Čaliúśkin, lítara, tranślitarácyja.

  4. Pieradača na piśmie [e] ŭ inšych zapazyčanych slovach u nienacisknych skladach asnovy vyznačajecca nastupnymi pravilami: u pačatku slova [e] pieradajecca na piśmie litaraj e ŭ adpaviednaści z bielaruskim litaraturnym vymaŭlieńniem: ekanómija, ekzámien, ekvátar, etažérka, eliemiént. Litara e pišacca paślia prystavak i ŭ druhoj častcy skladanaha slova: praekzamienaváć, trocheliemiéntny, kvinteséncyja; paślia šypiačych, [r], [d], [t] i ćviordaha [c] pišacca e: žetón, Ženiéva, Žerár, želacín, čekmiéń, respúblika, refórma, Remárk, rekláma, reáktar, revízija, ahrehát, režým, rekórd, rejéstr, revaliúcyja, detáĺ, harderób, Detrójt, Defó, deliehát, demanstrácyja, órden, teóryja, teátr, teliehráf, teliefón, vieterán, kátet, termómietr, tearéma, centralízm, cevíta.

  5. U zapazyčanych slovach napisańnie e i a paślia zyčnych, akramia šypiačych, [r], [d], [t] i ćviordaha [c], vyznačajecca pa sloŭniku: panéĺ; alie: šyniéĺ.

  6. Nienacisknyja finali -eĺ, -er u zapazyčanych slovach pieradajucca jak -aĺ, -ar: šnícaĺ, špátaĺ, mítaĺ, fórtaĺ, kárcar, hréjdar, lídar, kamp’jútar, péjdžar, rejśfiédar, espándar, téndar, órdar, miéniedžar, farvátar, áĺma-mátar, krátar, preśvítar. Nienacisknyja finali -eĺ, -er va ŭlasnych imionach inšamoŭnaha pachodžańnia pieradajucca niaźmienna: Lander, Oder, Piter, Jupiter.

Pieradača jakańnia na piśmie §6

  1. Halosnyja je, jo ŭ pieršym skladzie pierad naciskam abaznačajucca na piśmie litaraj ja: ziémliziamliá, ziélieńzialiony, siém’isiam’já, siolysialó, siostrysiastrá, vioslyviasló, vioskaviaskóvy, jélkajalína, jéździćjazdá, jomkijamčéj, joršjaršá, lionlianók, miodmiadók, dziéńdzianiok, liesliasný, śniehśniahí, viécierviatrý, ściényścianá, dziéviaćdziaviáty, dziésiaćdziasiáty, siemsiamnáccać, vósiemvasiamnáccać, ciecierukóŭcieciarúk, pieraniéścipieraniasú. U inšych nienacisknych skladach je zachoŭvajecca: sielianín, zielianína, viestuný, lieśniḱi, viekaviéčny, vieracianó, nieruchómy, biezupýnny, vóziera, viésiela, vósiem, zájedź, výśvietlić, výjechać, vósień, ciémień, dzieviatnáccaty, dziesiatkóvy.

  2. Litara ja pišacca ŭ pieršym skladzie pierad naciskam u imionach, proźviščach i hieahrafičnych nazvach sa slavianskaj lieksičnaj asnovaj i ŭ daŭno zapazyčanych slovach z nieslavianskich moŭ: Bialýničy, Liemiašévičy, Aliaksándr, Siarhiéj, Bialínśki, Niachóda, dziažúrstva, kaliandár, jafréjtar, siaržánt, Jaršóŭ, Jafím.

  3. Zaŭsiody zachoŭvajecca je ŭ pieršym skladzie pierad naciskam paślia zadniejazyčnych h, k, ch: hierój, Hierásim, kierámika, kiefír, Chiersón.

  4. Čaścica nie i prynazoŭnik biez zaŭsiody pišucca z litaraj je: nie byŭ, nie braŭ, nie idzie, nie spynić, biez miery, biez žartaŭ, biez pryčyny, nie biez vynikaŭ, nie biez raboty. Pry napisańni razam nie i biez stanoviacca prystaŭkami i padparadkoŭvajucca ahuĺnym pravilam napisańnia halosnych litar je, ja: niacháj, niastómna, niaštátny, biaźmiéžny, biaźliúdny, biaskónca; alie: niepiśmiénny, biezupýnny, biezapieliacýjny, bieskarýsny, biespavarótny.

  5. Litara ja pišacca ŭ niekatorych karaniach sloŭ niaźmienna: víciaź, súviaź, zájac, jaravý, viazáć, záviaź, póviaź, miakkaváty, ciahavíty, ciažkaváty, śviatkaváć, miésiac, pójas, pámiać, dziéviać, dziésiać, týsiača, Biésiadź, Prýpiać; japrúkjapruká, japrukóvy; jadlóviecjadlaŭcóvy.

  6. Litara ja pišacca ŭ paślianacisknych skladach u niekatorych sufiksach nazoŭnikaŭ (róŭniadź, bójaź, dróbiaź) i dziejaslovaŭ (lájać, viéjać, siéjać, kášliać, bájać, múliać), a taksama ŭ addziejasloŭnych nazoŭnikach (lájanka, viéjalka, siéjalka).