Praviĺna!

Skladanyja nazoŭniki i prymietniki

Skladanyja nazoŭniki §35

  1. Pišucca razam: skladanyja nazoŭniki z dźviuch i boĺš asnoŭ, jakija spalučajucca pry dapamozie zlučaĺnych halosnych o (a), je (ja): koniezavod, ĺnozavod, daliahliad, ziemlietrasieńnie, ptuškahadoŭlia, čalaviekaliubstva, buĺbakapalka, chliebapiakarnia, śvinahadoŭlia, staradruk, čarnaziom, harnalyžnik, samaliot, patolahaanatam, miedykapsicholah; skladanyja nazoŭniki, u jakich pieršaj častkaj z’jaŭliajecca dziejasloŭnaja forma zahadnaha ladu na -i (-y): viarcišyjka, sarvihalava, viarnidub, prajdziśviet, pakaciharošak; alie: pierakaci-polie; skladanyja nazoŭniki ad’jektyŭnaha typu sklanieńnia, kali jany z’jaŭliajucca navukovymi terminami: halavanohija, bruchanohija; skladanyja ŭlasnyja nazvy pasieliščaŭ z pačatkovaj častkaj nova- (nava-), stara-, vierchnie- (vierchnia-), nižnie- (nižnia-), siarednie- (siarednia-) i inš.: Novalukomĺ, Navapolack, Navasady, Navahrudak, Starakožaŭka, Vierchniadźvinsk, Nižniavartaŭsk, Siaredniaborsk, Krasnapoĺlie, Krutahor’je, Śvietlahorsk.

  2. Pišucca praz zlučok skladanyja nazoŭniki: u jakich sklaniajucca ŭsie slovy: paparać-kvietka, vahon-restaran, liotčyk-kasmanaŭt, člien-karespandent; u jakich sklaniajecca toĺki apošniaje slova: žar-ptuška, son-trava, stop-sihnal, vakuum-nasos, dyzieĺ-mator, hienieral-major, prem’jer-ministr, nord-ost; z adnasloŭnym prydatkam: lion-daŭhuniec, zajac-rusak, niaviesta-krasunia, dzied-maroz, horad-hieroj. Pry advarotnym paradku nazoŭnika i adnasloŭnaha prydatka zlučok nie pišacca: krasunia dziaŭčyna; sa značeńniem celasnaj adzinki vymiareńnia: kilavat-hadzina, tona-kilamietr-hadzina, samaliota-vyliet, čalavieka-dzień; alie: pracadzień; jakija nazyvajuć pradstaŭnikoŭ palityčnych i inšych hramadskich ruchaŭ: libieral-demakrat, nacyjanal-patryjot, sacyjal-demakrat; z pačatkovymi častkami art-, vice-, veb-, liejb-, maksi-, mini-, obier-, unter-, štab- (štabs-), eks-, pres-, blok-: art-haliereja, vice-prem’jer, veb-staronka, liejb-hvardyja, maksi-pres, mini-matč, obier-majstar, unter-aficer, štab-rotmistr, štabs-kapitan, eks-čempijon, eks-prem’jer, pres-sakratar, blok-sihnal; alie: blokpost.

  3. Pišucca praz zlučok: substantyvavanyja spalučeńni sloŭ, jakija z’jaŭliajucca nazvami raślin: brat-i-siastra; sastaŭnyja proźviščy, imiony i nazvy hieahrafičnych ab’jektaŭ: Bialynicki-Birulia, Dunin-Marcinkievič, Žan-Žak Ruso, Burat-Manholija, Eĺzas-Latarynhija, Aŭstra-Vienhryja, Kamianiec-Padoĺśki, Buda-Kašaliova, Pierajaslaŭ-Chmiaĺnićki, Davyd-Haradok, Kamień-Kašyrśki; ulasnyja hieahrafičnyja nazvy, jakija z’jaŭliajucca spalučeńniem nazoŭnika z nazoŭnikam u miesnym sklonie i prynazoŭnikam na, a taksama padobnymi inšamoŭnymi spalučeńniami sloŭ z de, siur: Rastoŭ-na-Donie, Frankfurt-na-Majnie, Pa-de-Kalie, Buloń-siur-Mer; inšamoŭnyja ŭlasnyja imiony z kancavymi častkami -chan, -šach, -paša, -biej, -baj, -zade, -ahly, -kyzy, -biek i inš.: Achmat-šach, Asman-paša, Izmail-biej, Kurman-baj, Tursun-zade, Kior-ahly, Ziejnal-kyzy, Asman-biek; inšamoŭnyja ŭlasnyja nazvy asob i hieahrafičnych ab’jektaŭ z pačatkovymi častkami Van-, Mak-, Ńju-, San-, Sankt-, Sien-, Sient-: Van-Dejk, Mak-Mahon, Mak-Kinli, Ńju-Kastl, San-Siebaśćjan, San-Maryna, Sankt-Pieciarburh, Sien-Sans, Sient-Ekziupiery; ulasnyja nazvy pasieliščaŭ z pačatkovaj častkaj Uść-, Vierch-, Soĺ-: Uść-Kamienahorsk, Vierch-Irmień, Soĺ-Ilieck.

  4. Kali ŭ naźvie, jakaja skladajecca z dvuch i boĺš nazoŭnikaŭ, pieršy abaznačaje rodavaje paniaćcie, a druhi z’jaŭliajecca ŭlasnym imiem, jany pišucca asobna: raka Dniepr, horad Minsk, vulkan Viezuvij, major Kraviec, dzied Janka.

  5. Artykli i čaścicy (da, de, la, lie, lia i inš.), a taksama slovy der, don, fon, van u inšamoŭnych ulasnych nazvach pišucca asobna: Lieanarda da Vinčy, Šarĺ de Kaster, Anare de Baĺzak, la Valieta, la Mot, lie Šapieĺje, lia Krezo, Van der Miejlien, fon der Hoĺc, don Chuan, Liudvih van Bietchovien.

  6. Asobna pišucca slovy ŭ hieahrafičnych ulasnych nazvach, jakija z’jaŭliajucca spalučeńniem poŭnaha prymietnika ci paradkavaha ličebnika z nazoŭnikam: Stary Śvieržań, Biely Hrud, Karnaty Dub, Vialikija Radvaničy, Staryja Darohi, Astrašycki Haradok, Vośmaja linija (vulica), Pieršaja pasialkovaja (vulica), Pieršy čyhunačny (zavulak).

Skladanyja prymietniki §36

  1. Pišucca razam prymietniki: jakija suadnosiacca sa skladanymi nazoŭnikami, što pišucca razam: čarnaziomny (čarnaziom), vodapravodny (vodapravod), mastactvaznaŭčy (mastactvaznaŭstva), inšaziemny (inšaziemiec), radyjofizičny (radyjofizika), žaliezabietonny (žaliezabieton), samachodny (samachod), chvaliavodny (chvaliavod); jakija suadnosiacca sa slovazlučeńniami z padparadkavaĺnaj suviaźziu: kamiennavuhaĺny (kamienny vuhaĺ), narodnapaetyčny (narodnaja paezija), ahuĺnaadukacyjny (ahuĺnaja adukacyja), miednarudny, centraĺnajeŭrapiejśki, ulasnaručny, ćviordapaliŭny, kruhlahadovy, čyrvanaboki; jakija suadnosiacca sa slovazlučeńniami dziejaslovaŭ z nazoŭnikami: drevaapracoŭčy (apracoŭvać dreva), maslarobny (rabić masla), mukamoĺny (maloć muku), kaściarezny, kvietkavodčy, vodazaborny, iĺnocierabiĺny, liesanarychtoŭčy, liosavyznačaĺny; jakija suadnosiacca sa slovazlučeńniami nazoŭnikaŭ z ličebnikami i prysloŭjami adnosnaj miery koĺkaści, ab’jomu, prastory i inš.: dvuchrazovy (dva razy), trochkolavy, dvuchtysiačahadovy, siamisotpiacidziesiacihadovy, sarakahradusny, piacidziesiacipracentny, sarakatonny, šmatrazovy, mnahaliudny, usiemahutny; pieršaj častkaj jakich z’jaŭliajucca prysloŭi: mocnadziejučy (mocna dziejničać), liohkaparanieny (liohka paranić), ciažkaŭsprymaĺny (ciažka ŭsprymać), nizkarosly, vysokaadukavany, slabasaliony, dobraŭparadkavany, malaprykmietny; alie: dyjamietraĺna prociliehly (supraćliehly), čysta bielaruśki, jaskrava vyznačany, vykliučna daskanaly, asabliva adkazny, koĺkasna akreślieny, rezka admoŭny, kiepska ŭzarany, usienarodna abrany, vypadkova sustrety, svoječasova pryniaty, adnosna spakojny, biaskonca hlyboki, materyjaĺna zacikaŭlieny; skladanyja prymietniki z dźviuch i boĺš lieksičnych častak, jakija služać dlia abaznačeńnia navukovych i techničnych paniaćciaŭ: staražytnaŭschodnieslavianśki, pravabiarežnazachodniebuhśki, starabielaruskamoŭny, indajeŭrapiejśki.

  2. Pišucca praz zlučok skladanyja prymietniki: utvoranyja ad skladanych nazoŭnikaŭ, jakija pišucca praz zlučok: vakuum-nasosny, hienieral-hubiernatarśki, unter-aficerśki, libieral-demakratyčny, davyd-haradoćki, sankt-pieciarburhśki i inš.; častki jakich abaznačajuć raznarodnyja nazvy adpaviednaj prykmiety: pryrodna-haspadarčy, žyĺliova-budaŭničy, ahrarna-syravinny, liačebna-pracedurny, tavarna-hrašovy, eliektronna-vyličaĺny, navukova-techničny, hramadska-palityčny, suśvietna-histaryčny, narodna-vyzvalienčy, siarednie-vierchni, prytarna-salodki i inš.; častki jakich abaznačajuć raŭnapraŭnyja paniaćci: raboča-sialianśki, ruska-bielaruśki; častki jakich abaznačajuć asablivaści ci adcieńni raznarodnaj jakaści: kisla-salodki, žoŭta-zialiony, horka-saliony, hučna-piavučy i inš.; častki jakich abaznačajuć napramki śvietu ŭ ich spalučeńni: paŭnočna-zachodni; jakija ŭvachodziać u sklad hieahrafičnych nazvaŭ z pačatkovaj častkaj Uschodnie-, Zachodnie-, Paŭdniova-, Paŭnočna-, Centraĺna- i inš.: Paŭdniova-Afrykanskaja Respublika, Zachodnie-Sibirskaja raŭnina, Centraĺna-Azijacki rehijon i inš.; pačatkovaj častkaj jakich z’jaŭliajucca ličba abo litara liuboha alfavita: 1000-hadovy, 5-paviarchovy, T-padobny.

  3. Skladanyja prymietniki, utvoranyja ad skladanych ulasnych imionaŭ sa zlučkom, kali jany majuć prystaŭku, pišucca razam: zaisykkuĺśki, pieradciańšanśki.

  4. Skladanyja prymietniki z pačatkovaj častkaj vajenna- pišucca razam: vajennapalonny, vajennapaliavy, vajennaabaviazany.